CUID VIII

Udarais Slainte do Thogaint agus do Dhiuscairt Tailimh.

77. —Sa Chuid seo den Acht seo—

folaíonn an focal “talamh” uisce agus aon eastát nó leas i dtalamh nó uisce agus aon éasúint nó ceart i dtalamh nó uisce nó chun tailimh nó uisce nó thar talamh nó uisce, ciallaíonn an abairt “ordú tógainte éigeanta” ordú faoin gCuid seo den Acht seo chun talamh a thógaint go héigeanta.

78. —(1) Féadfaidh údarás sláinte, chun críocha a gcumhacht agus a ndualgas faoin Acht seo, talamh a thógaint trí chomhaontú le toiliú an Aire nó go héigeanta faoin gCuid seo den Acht seo agus na hAchta a corpraítear léi.

(2) Ní léireofar aon ní i bhfo-alt (1) den alt seo mar ní a dhéanann difir d'oibriú ailt 130 den Acht Iompair, 1944 (Uimh. 21 de 1944) .

79. —Chun údarás sláinte do thógaint tailimh faoin gCuid seo den Acht seo, beidh Achta na gClásal Talún, mar a leasaíodh iad leis an Dara Sceideal a ghabhas leis an Housing of the Working Classes Act, 1890, arna gcorprú, agus corpraítear iad tríd seo, leis an gCuid seo den Acht seo, ach sin fara na modhnuithe seo a leanas agus faoina réir, is é sin le rá:—

(a) ní bheidh na forála i dtaobh talamh iomarcach a dhíol agus fáil a bheith ar an Acht speisialta, ná alt 133 (a bhaineas le cáin tailimh agus le ráta na mbocht) den Lands Clauses Consolidation Act, 1845, arna gcorprú amhlaidh;

(b) chun Achta na gClásal Talún, arna gcorprú amhlaidh, a léiriú, is tuigthe gurb é an tAcht seo maille leis an ordú tógainte éigeanta (más ann) is iomchuí an tAcht speisialta agus is tuigthe gurb iad an t-údarás sláinte tionscnóirí an ghnóthais;

(c) chun an Dara Sceideal a ghabhas leis an Housing of the Working Classes Act, 1890, arna chorprú amhlaidh, a léiriú—

ciallóidh an abairt “údarás áitiúil” údarás sláinte;

ciallóidh an abairt “Acht daingniúcháin” an Chuid seo den Acht seo maraon leis an ordú tógainte éigeanta arna dhéanamh agus arna dhaingniú faoin gCuid seo den Acht seo;

ciallóidh an abairt “údarás daingniúcháin” an tAire; agus

léireofar tagairtí don Housing of the Working Classes Act, 1890, nó do Chuid I de, mar thagairtí don Acht seo;

(d) nuair a bheas cúiteamh á mheisiúnú ag an eadránaí ní chuirfidh sé i gcuntas aon fhoirgint a tógadh ná aon fheabhsú nó athrú a rinneadh ná aon leas i dtalamh a cruthnaíodh tar éis an dáta ar ar foilsíodh, de bhun na Coda seo den Acht seo, fógra i dtaobh an t-ordú tógainte éigeanta a dhéanamh, más é tuairim an eadránaí nár ghá do réir réasúin an fhoirgint a thógaint nó an feabhsú nó an t-athrú a dhéanamh nó an leas a chruthnú agus gur d'fhonn an cúiteamh d'fháil nó a mhéadú a rinneadh sin.

80. —(1) Faoi réir forál an ailt seo, féadfaidh oifigeach nó gníomhaire d'údarás sláinte a bheas údaraithe go cuí chuige sin ag an údarás dul isteach ar aon talamh gach tráth réasúnach idir 9 a.m. agus 6 p.m. chun a fháil amach cé acu atá an talamh oiriúnach chun an t-údarás dá thógaint nó ná fuil.

(2) Duine a rachas isteach ar thalamh faoin alt seo féadfaidh sé gach ní a dhéanamh ann is gá do réir réasúin chun na críche chun a raghaidh isteach agus, go sonrach, féadfaidh suirbhéireacht agus pleananna a dhéanamh, leibhéil a thomhas, tochailt a dhéanamh, agus doimhneas agus nádúir na fo-ithreach a scrúdú.

(3) Sar a raghaidh duine isteach ar aon talamh faoin alt seo, déanfaidh an t-údarás sláinte ar ar a n-údarás a beartófar dul isteach ar an talamh toilú an áititheora (i gcás tailimh áitithe) nó an únaera (i gcás tailimh neamháitithe) d'fháil nó déanfaid fógra cheithre lá déag ar a laghad a thabhairt i scríbhinn don únaer nó don áititheoir (pé acu é) go bhfuiltear ar intinn dul isteach ar an talamh.

(4) Duine a mbeidh údarás sláinte tar éis fógra a thabhairt dó faoin alt seo á rá go bhfuiltear ar intinn dul isteach ar thalamh, féadfaidh sé, tráth nach déanaí ná cheithre lá déag tar éis an fógra sin a bheith tugtha, iarratas a dhéanamh, ar é do thabhairt fógra don údarás sláinte sin, chun an bhreithimh den Chúirt Dúiche ag a mbeidh dlínse sa cheantar ina mbeidh an talamh, ag iarraidh orduithe chun an dul isteach a thoirmeasc, agus, ar an iarratas d'éisteacht dó, féadfaidh an breitheamh, más cuí leis é, an dul isteach a thoirmeasc ar fad nó coinníollacha a shonrú a bheas le comhlíonadh ag an duine a rachas isteach ar an talamh.

(5) Má dhéanann breitheamh den Chúirt Dúiche toirmeasc a chur faoin alt seo le dul isteach a beartófar a dhéanamh ar thalamh, ní dleathach do dhuine ar bith dul isteach faoin alt seo ar an talamh, agus má dhéanann breitheamh den Chúirt Dúiche coinníollacha a shonrú faoin alt seo a bheas le comhlíonadh ag daoine a rachas isteach ar thalamh comhlíonfaidh gach duine a rachas isteach faoin alt seo ar an talamh na coinníollacha a sonrófar amhlaidh.

(6) Duine dá mbainfidh damáiste de dheascaibh éinní a déanfar faoin alt seo ar aon talamh agus a chuirfeas, laistigh de mhí tar éis an ní sin a dhéanamh, chun an údaráis sláinte ar ar a n-údarás a chuathas isteach faoin alt seo ar an talamh, éileamh ar chúiteamh i leith an damáiste, beidh sé i dteideal cúiteamh réasúnach d'fháil ón údarás sa damáiste agus, mura n-íoctar an cúiteamh sin leis nuair a bheas comhaontú nó cinneadh déanta faoin alt seo i dtaobh a mhéide, é d'aisghabháil ón údarás in aon chúirt dlínse inniúla mar fhiach gnáthchonartha.

(7) Déanfar, cheal comhaontuithe, méid aon chúitimh is iníoctha ag údarás sláinte faoin alt seo a chinneadh mura mó ná fiche punt an tsuim a héileofar ina leith, ag an gCúirt Dúiche nó, in aon chás eile, trí eadráin faoin Acquisition of Land (Assessment of Compensation) Act, 1919 (arna leasú le hachtacháin iardain) amhail is dá mba é a bheadh sa chúiteamh an praghas ar thalamh a tógfaí go héigeanta.

(8) Gach duine a dhéanfas, trí ghníomh nó neamhghníomh, oifigeach nó gníomhaire d'údarás sláinte a chosc agus é ag feidhmiú go dleathach na gcumhacht a bheirtear leis an alt seo, beidh sé ciontach i gcion faoin alt seo agus ar a chiontú ann ar an slí achomair dlífear fíneáil nach mó ná cúig puint a chur air agus, i gcás ciona leanúnaigh, fíneáil bhreise nach mó ná punt in aghaidh gach lae a leanfar den chion.

81. —(1) Más mian le húdarás sláinte aon talamh áirithe a thógaint go héigeanta faoin gCuid seo den Acht seo, féadfaid ordú a dhéanamh á ordú an talamh sin a thógaint go héigeanta faoin gCuid seo den Acht seo.

(2) Is sa bhfoirm ordaithe a bheas ordú tógainte éigeanta agus déanfar na tailte lena mbainfidh sé a thuairisciú ann trí thagairt do léarscáil a bheas do réir na gcoinníoll ordaithe.

82. —(1) Nuair a dhéanfas údarás sláinte ordú tógainte éigeanta—

(a) foilseoid uair amháin ar a laghad i nuachtán nó i nuachtáin a léitear ina líomatáiste feidhme fógrán sa bhfoirm ordaithe á rá go bhfuil ordú tógainte éigeanta déanta acu maidir le talamh sonraithe agus gur féidir an t-ordú maraon leis an léarscáil dá dtagartar ann d'iniúchadh in áit shonraithe, agus

(b) bhéarfaid do gach duine is únaer nó únaer toimhdean, léasaí nó léasaí toimhdean, nó áititheoir, ar an talamh lena mbaineann an t-ordú fógra scríofa sa bhfoirm ordaithe ina mbeidh ráitis mar luaitear i mír (a) den fho-alt seo agus ina ndéarfar freisin go bhféadfaidh. duine ar bith, ar cúis mhíshásaimh leis an t-ordú, agóid i gcoinne an orduithe a chur chun an Aire i slí shonraithe agus laistigh d'am sonraithe.

(2) Údarás sláinte a mbeidh ordú tógainte éigeanta déanta acu agus a mbeidh na forála sin roimhe seo den alt seo comhlíonta acu maidir leis, féadfaid ordú ag daingniú an orduithe thógainte éigeanta sin d'iarraidh ar an Aire.

83. —I gcás ina ndéanfar iarratas faoin gCuid seo den Acht seo á iarraidh ar an Aire ordú a dhéanamh ag daingniú orduithe thógainte éigeanta agus inar deimhin leis an Aire gur comhlíonadh na forála den Chuid seo den Acht seo a bhaineas le nithe roimh an iarratas sin, beidh éifeacht ag na forála seo a leanas:—

(a) mura gcuirtear go cuí chun an Aire aon agóid (seachas agóid is dóigh leis an Aire ná baineann ach le cúiteamh) i gcoinne an orduithe thógainte éigeanta nó má tarraingtear siar gach agóid den tsórt sin a bheas déanta amhlaidh, féadfaidh an tAire, mar is cuí leis, diúltú don ordú tógainte éigeanta a dhaingniú nó ordú a dhéanamh á dhaingniú gan mhodhnú nó ordú a dhéanamh á dhaingniú fara pé modhnuithe is cuí leis;

(b) in aon chás lena mbainfidh mír (a) den alt seo, féadfaidh an tAire, más oiriúnach leis, a thabhairt go ndéanfar fiosrúchán faoin Acht seo i dtaobh an orduithe thógainte éigeanta sar a ndeighleálfaidh sé leis an iarratas;

(c) má cuirtear go cuí chun an Aire agóid (seachas agóid is dóigh leis an Aire ná baineann ach le cúiteamh) i gcoinne an orduithe thógainte éigeanta agus ná tarraingeofar siar í, bhéarfaidh an tAire go ndéanfar fiosrúchán faoin Acht seo i dtaobh an orduithe thógainte éigeanta;

(d) má déantar fiosrúchán de bhun na míre deiridh sin roimhe seo, ansin, tar éis dó breithniú a dhéanamh ar thuarascáil an duine a rinne an fiosrúchán agus ar an agóid nó na hagóidí uile ba chúis leis an bhfiosrúchán a dhéanamh féadfaidh an tAire, mar is cuí leis, diúltú don ordú tógainte éigeanta a dhaingníú nó ordú a dhéanamh á dhaingniú gan mhodhnú nó ordú a dhéanamh á dhaingniú fara pé modhnuithe is cuí leis.

84. —A luaithe is féidir tar éis don Aire ordú a dhéanamh ag daingniú orduithe thógainte éigeanta (fara modhnú nó gan mhodhnú), déanfaidh an t-údarás sláinte a rinne an t-ordú tógainte éigeanta—

(a) fógrán sa bhfoirm ordaithe d'fhoilsiú i nuachtán nó i nuachtáin a léitear ina líomatáiste feidhme á rá gur dhaingnigh an tAire an t-ordú tógainte éigeanta agus gur féidir cóip de arna dhaingniú amhlaidh maraon leis an léarscáil dá dtagartar ann d'iniúchadh in áit shonraithe, agus

(b) fógra scríofa sa bhfoirm ordaithe ina mbeidh ráitis mar luaitear i mír (a) den alt seo a thabhairt do gach duine a láithrigh ag an bhfiosrúchán a rinneadh (má rinneadh) i dtaobh an orduithe thógainte éigeanta chun tacaíocht a dhéanamh le hagóid uaidh i gcoinne an orduithe.

85. —(1) Duine a mbainfidh ordú tógainte éigeanta leis féin nó lena mhaoin, féadfaidh sé, laistigh de thrí seachtaine tar éis fógra, á rá gur dhaingnigh an tAire an t-ordú, d'fhoilsiú den chéad uair trí fhógrán, a iarraidh ar an Ard-Chúirt an t-ordú a neamhniú go hiomlán nó go páirteach, agus más deimhin leis an Ard-Chúirt gur shárú ar na cumhachta a bheirtear leis an gCuid seo den Acht seo an t-ordú nó aon chuid áirithe dhe a dhéanamh nó go raibh an céanna ar shlí eile gan bheith údaraithe leis na cumhachta sin nó gur tharla dochar substainteach don duine a bheas ag déanamh an iarratais nó do dhuine ar bith eile trí aon fhaillí i bhforála na Coda seo den Acht seo a chomhlíonadh maidir leis an ordú, féadfaidh an Ard-Chúirt, mar is cuí léi, an t-ordú iomlán nó cuid de a neamhniú.

(2) Má bhíonn iarratas chun na hArd-Chúirte faoin alt seo ar feitheamh, féadfaidh an Ard-Chúirt, más cuí léi, oibriú an orduithe thógainte éigeanta lena mbainfidh an t-iarratas d'fhionraí go dtí go mbeidh an bhreith chríochnaitheach tugtha ar an iarratas.

(3) Lasmuigh de chás dá bhforáltar a mhalairt leis an alt seo, ní bheidh ordú tógainte éigeanta inchurtha ar neamhní ná ar ceal ná inchonspóide ar shlí eile (roimh an Aire dá dhaingniú ná dá éis) ag Cúirt ar bith.

86. —(1) Gach ordú tógainte éigeanta ná neamhnóidh an Ard-Chúirt go hiomlán faoin gCuid deo sen Acht seo, tiocfaidh sé i ngníomh (faoi réir aon neamhnithe den tsórt sin is neamhniú páirteach agus gan dochar dó sin)—

(a) i gcás iarratas a dhéanamh faoin gCuid seo den Acht seo chun na hArd-Chúirte á iarraidh an t-ordú a neamhniú (go hiomlán nó go páirteach)—ar an mbreith chríochnaitheach a thabhairt ar an iarratas sin, nó

(b) i gcás gan aon iarratas den tsórt sin a dhéanamh amhlaidh —i gceann trí seachtaine ón lá a céad-fhoilseofar, trí fhógrán, fógra á rá gur dhaingnigh an tAire an t-ordú.

(2) A luaithe is féidir tar éis ordú tógainte éigeanta a theacht i ngníomh, bhéarfaidh an t-údarás sláinte a rinne an t-ordú cóip den ordú do gach duine dar tugadh, de bhun na Coda seo den Acht seo, fógra á rá go ndearnadh an t-ordú.

87. —Aon uair a tharlós, i gcás talamh a thógfas údarás sláinte, go mbeidh an talamh sin, i dteannta tailimh eile, faoi bhlianacht nó íocaíocht bhliantúil eile is iníochta le Coimisiún Talún na hÉireann nó le Coimisinéirí na nOibreacha Poiblí in Éireann, féadfaidh an Coimisiún sin nó na Coimisinéirí sin (pé acu é) an bhlianacht nó an íocaíocht bhliantúil eile a chionroinnt i pé slí is cuí leo idir an talamh a bheas tógtha amhlaidh agus an talamh eile sin nó féadfaid iomlán na blianachta nó na híocaíochta bliantúla eile a mhuirearú ar aon chuid áirithe den talamh a bheas fúithi chun iarmhéid an tailimh sin a dhí-mhuirearú.

88. —Féadfaidh údarás sláinte, le toiliú an Aire agus faoi réir comhlíonadh pé coinníoll is cuí leis d'fhorchur, aon talamh a leithreasú agus d'úsáid chun críche aon choda dá gcumhachta agus dá ndualgais is talamh a bheas dílsithe iontu chun críche ar bith agus ná beidh ag teastáil chun na críche chun ar tógadh é.

89. —(1) Féadfaidh údarás sláinte, le toiliú an Aire, aon talamh a bheas tógtha acu a dhíol, a mhalairtiú, a ligean, nó a dhiúscairt ar shlí eile.

(2) An toradh a gheofar i gcás ina ndíolfaidh údarás sláinte aon talamh faoin alt seo, déanfar, a mhéid is airgead caipitil an toradh sin, é d'úsáid, le toiliú an Aire, chun críche (lena n-áirítear aisíoc airgid a fuarthas ar iasacht) chun a bhféadfaidh an t-údarás, le ceart, airgead caipitil d'úsáid.

(3) Má mhalairtíonn údarás sláinte talamh faoin alt seo, déanfar (faoi réir na bhforál den Chuid seo den Acht seo a bhaineas le leithreasú agus úsáid tailimh ná beidh ag teastáil chun na críche chun ar tógadh é) an talamh a tógfar sa mhalairtiú sin d'úsáid chun na gcríocha chun a raibh an talamh a bhéarfar sa mhalairtiú sin inúsáidte ag an údarás.

(4) Beidh feidhm ag alt 83 den Acht Rialtais Áitiúil, 1946 ( Uimh. 24 de 1946 ) (a bhaineas le talamh a dhiúscairt ná beidh ag teastáil ó údarás áitiúil) maidir le diúscairt (nach forléasadh go ceann téarma nach sia ná bliain) a déanfar ar thalamh faoin alt seo agus chuige sin léireofar tagairtí don Aire Rialtais Áitiúil san alt sin 83 mar thagairtí don Aire.

90. —(1) Aon fhógra scríofa nó aon doiciméid eile a bheas le tabhairt de bhun na Coda seo den Acht seo féadfar é a thabhairt in aon tslí acu seo a leanas:—

(a) i gcás ina mbeidh sé le tabhairt don Aire, trína chur leis an bpost i gclúdach a díreofar chun an Aire Shláinte, Baile Atha Cliath;

(b) i gcás ina mbeidh sé le tabhairt d'aon duine eile—

(i) trína thabhairt ó láimh don duine sin, nó

(ii) trína fhágaint i ngnáth-áit chónaithe an duine sin nó san áit chónaithe is déanaí is eol a bheith aige, nó

(iii) trína chur leis an bpost i gclúdach cláraithe réamhíoctha a díreofar chun an duine sin, más pearsa é, ag a ghnáth-áit chónaithe nó ag an áit chónaithe is déanaí is eol a bheith aige nó, más cuideachta é a bheas cláraithe faoi na hAchta Cuideachtan, 1908 go 1924, ag oifig chláraithe na cuideachtan sin nó, más aon chomhlucht corpraithe eile nó aon chomlachas neamhchorpraithe é, ag a phríomhoifig nó a phríomh-áit ghnótha.

(2) Más gá de bhun na Coda seo den Acht seo fógra scríofa nó doiciméid eile a thabhairt d'únaer nó d'áititheoir tailimh agus nach eol ainm an únaera nó an áititheora sin, féadfar an doiciméid sin a dhíriú chun “únaer” nó “áititheoir” (pé acu é) an tailimh agus féadfar é a thabhairt don únaer nó don áititheoir sin trína fhágaint nó trína ghreamú in ionad feiceálach ar an talamh.